Taalmonument ken Alexander-eerbewyse ter bevordering van Afrikaans toe

by | Okt 17, 2022 | Afrikaans tuisblad

Mogamat Alexander en DAK Netwerk ontvang R40 000 se pryse; Hein Willemse lewer gedenklesing

Die Afrikaanse Taalmuseum en -monument (ATM) kondig met blydskap aan dat erfenisaktivis Mogamat Alexander en bemagtigingsorganisasie DAK Netwerk die 2022-wenners van die vyfde Neville Alexander-prestige-eerbewyse vir die bevordering van Afrikaans is. Alexander (1936-2012) was ʼn bekroonde taalkundige, aktivis, opvoedkundige en akademikus wat hom sterk vir veeltaligheid en moedertaalonderrig in Suid-Afrika beywer het.

Die pryse, ter waarde van R40 000 in totaal en geborg deur Naspers, is op Saterdag, 15 Oktober, tydens ʼn glansgeleentheid op die Pearl Mountain-landgoed in die Paarl deur die voorsitter van die ATM-raad, adv Jean Meiring, oorhandig. Dit het gevolg op die wyd-erkende Afrikaanskundige prof Hein Willemse se Neville Alexander-gedenklesing waarin hy Alexander se rol en bydrae in vandag se konteks belig het. Willemse, die redakteur van Achmat Davids se Die Afrikaans van die Kaapse Moslems, het ook die bydrae van Arabies-Afrikaans tot die ontwikkeling en herlewing van Afrikaans bespreek, waarna die gaste vrae kon stel en insette kon lewer. Lees die volledige toespraak hier.

Volgens Michael Jonas, direkteur van die ATM, is hierdie eerbewyse ’n poging om erkenning aan die onbesonge helde van Afrikaans te gee en om taalprojekte te bevorder. “Vanjaar se keuses was selfs moeiliker as vantevore, want ons het werklik uitstaande inskrywings gehad. Ons bedank almal wat genomineer is vir hul onbaatsugtige werk om Afrikaans te bevorder; dit word nie misgekyk nie. Doe zo voort.”

Alexander, wat deur Fatima Allie benoem is, is spesifiek uitgesonder vir sy boek, Dictionary of Loanwords in the Cape Muslim Vernacular, wat vanjaar die lig gesien het nadat hy jare lank tipiese woorde en uitdrukkings van Moslemafrikaans versamel het. Dié publikasie wat heelwat media-aandag geniet het, fokus op die taalkultuur, idiomatiese uitdrukkings en geskrewe Arabies-Afrikaans wat met die woorde gepaard gaan. “Die doel van die boek is om trots by die Kaapse Moslems in te boesem vir ons oorgeërfde weergawe van Afrikaans,” het hy gesê. “En dat ons dit nie moet sien as ‘n verkeerd uitgesproke weergawe van die later geskepte Standaardafrikaans nie. Die ryk woordeskat is danksy al die Maleise en Arabiese leenwoorde asook selfgeskepte Afrikaanse woorde wat Kaapse Moslems van hul Afrikagebore voorouers geërf het.” Volgens hom is Afrikaans “ook ons taal. As ons Kaapse Maleise Afrikaans ooit uitsterf, dan sterf ʼn deel van ons.” Sy gewilde blog het al meer as 160 000 kyke van regoor die wêreld ontvang, en sy voorstelle hoe om spesifieke Afrikaans klanke met behulp van die Arabiese skrif te skryf, word toenemend ondersteun.

DAK Netwerk se naam verwys na drie taalvaardige Khoi-leiers wat simbolies is van die breë Afrikaanse gemeenskap se herkoms en erfenis, naamlik Doman-Nomoa, Autshumao en Krotoa. Die organisasie het hom die afgelope drie jaar veral toegespits op die erkenning van Afrikaans as ‘n inheemse- asook onderwystaal taal, onder meer deur middel van suksesvolle protesaksies in Pretoria. Hulle het ook vanjaar ʼn ooreenkoms met die Universiteit Stellenbosch bereik om die lae persentasie bruin studente aan die instelling aan te spreek. Verder word DAK Netwerk gereeld deur die media geraadpleeg oor brandpuntkwessies wat spesifiek agtergestelde Afrikaanse gemeenskappe raak, en bied hulle Afrikaanse jeugberade vir hoërskoolleerders asook ‘n Afrikaanse onderwyserberaad aan. “Ons fokus ook op werkbare maniere om die onder- en swakprestasie in wetenskap en wiskunde in plattelandse Afrikaanse skole deur middel van programme met vakkundiges aan te spreek,” het die organisasie se uitvoerende voorsitter, Danie van Wyk, wat die prys namens hulle ontvang het, gesê. “DAK Netwerk het boonop ‘n Afrikaanse publikasie, Vir hulle wat na ons kom, en digbundel, Agt poëte, in 2021 die lig laat sien. ‘n Opvolgpublikasie verskyn volgende maand waarin verskeie skrywers vanuit die gemeenskap sal deelneem. Hulle sal dan hul ‘komvandaanstories’ met die lesers deel.”

Die wenners ontvang ’n sertifikaat en prysgeld ten behoewe van relevante taalprojekte. Vorige wenners sluit Gaireyah Fredericks, die Stigting vir die Bemagtiging deur Afrikaans, prof Michael le Cordeur, Suzie Matlhola, Ernest Loth, die fakulteit onderwys van die Kaapse Skiereiland Universiteit van Tegnologie (Wellington), Sabina Dumas, Susan Smith, Elizabeth Dennise van Schalkwyk en Woorde Open Wêrelde in.

Meer foto’s van die geleentheid en inligting oor die wenners op taalmonument.co.za, meer oor Dak Netwerk by daknetwerk.com en meer oor Alexander se boek by www.youtube.com/watch?v=An2hwyVi6S4, ʼn insetsel van kykNET & Kie.

• Vir meer inligting oor al die ander opwindende geleenthede, konserte en kursusse by die Taalmonument en Taalmuseum, skakel 021 872 3441/863 0543, besoek www.taalmonument.co.za of volg hulle op Facebook. Die webtuiste bied boonop virtuele toere van die monument en museum, inligting in ses tale oor die simboliek van die Taalmonument asook baie interessante artikels oor Afrikaans, veeltaligheid en die instelling se verlede, hede en toekoms. Daar is voorts heelwat bronne vir skool- en navorsingsprojekte. Jaarpermitte kos slegs R120 vir individue of R220 per gesin, wat toegang tot alle Volmaanpieknieks insluit. Die ATM Koffiehuis bied daagliks heerlike kos en pragtige vergesigte.