Pragtige Taalmuseum-foto gee kykie op geskiedkundige beeldskep-tegniek

by | Nov 26, 2018 | Afrikaans tuisblad, Algemene inligting, Argief

Daar is talle interessanthede in die Afrikaanse Taalmuseum, soos byvoorbeeld in die sitkamer waar ʼn pragtige daguerreotipe foto van SG Malherbe en sy vrou te siene is, ʼn foto wat deur een van die vroegste fototegnieke in Suid-Afrika geskep is.

Voor die ontwikkeling van die kamera was dit reeds vir ʼn geruime tyd bekend dat sommige stowwe, soos silwersoute, donkerder word wanneer dit aan sonlig blootgestel word. In ’n reeks proefnemings wat in 1727 gepubliseer is, het die Duitse wetenskaplike Johann Heinrich Schulze getoon dat die verdonkering deur lig veroorsaak word. Die Sweedse apteker, Carl Wilhelm Scheele, het in 1777 bewys silwerchloried was geneig om te verkleur in verhouding tot die lig waaraan dit blootgestel is. Daarna kon die silwerchloried in ʼn ammoniakoplossing opgelos word sonder om die donkerder of ligter dele uit te wis.

Die eerste permanente foto is in 1826 deur Joseph Nicéphore Niépce geneem met ’n glybare houtbokskamera. Niépce het sy proses ‘heliografie’ genoem en hy en Louis Daguerre het ’n vennootskap aangegaan om die proses te verbeter. Daguerre het daarin geslaag om ’n skerp beeld met hoë kontras te skep op ’n plaat wat met silwerjodied bedek was en daarna aan kwikdamp blootgestel is. Teen 1837 het hy daarin geslaag om beelde te fikseer met ’n gewone soutoplossing. Hy het die proses ‘daguerreotipe’ genoem. Die eerste kamera wat vir kommersiële gebruik vervaardig is, was ’n daguerreotipe-kamera wat deur Alphonse Giroux gebou is. Dit was ’n dubbelhouer-ontwerp met ’n landskaplens aan die buitenste houer asook ’n fokusskerm en beeldplaat aan die binneste houer. Deur die binneste houer te skuif, kon voorwerpe in fokus gebring word. ’n Wiel met groewe wat ’n koperflap voor die lens beheer het, het as sluiter gedien. Die beligtingstyd in 1839 was tussen 5 tot 30 minute per foto!

Die eerste eksperiment met fotografie in Suid-Afrika is deur Charles Piazzi Smyth, ’n werknemer van die Kaapse Sterrewag, uitgevoer. Sy eerste fotografiese eksperimente is reeds so vroeg as November 1839 gedoen. Dit was ’n paar maande nadat Daguerre sy ontdekking van fotografie aan die wêreld bekend gemaak het. In Suid-Afrika is die vroegste fotografie-ateljee in Oktober 1846 deur Jules Léger in Port Elizabeth geopen. Die voorbeelde van die vroegste plaaslike fotograwe is daguerreotipes, maar foto’s op papier het vinnig hierna gevolg. Die bekendste groot historiese fotoversamelings van individuele fotograwe in Suid-Afrika, is waarskynlik dié van Arthur Elliott (1870-1938) wat in die Kaapse Argief gehuisves word en James Gribble jnr (1863-1943) wat by die Drakenstein Heemkring bewaar word.

Bronne:

Die rol van neëntiende-eeuse fotografie in eietydse bewaring: William Roe en Graaff-Reinet
Malherbe, Johanna Francina (2014-12), Tesis (PhD), Universiteit Stellenbosch, 2014.
wikipedia