Bybels na restourering
Die Historium Trust het geld aan die Afrikaanse Taalmuseum in die Paarl geskenk om drie historiese bybels te restoureer. Die sogenaamde Horak Bybel, die SG du Toit Bybel en ‘n groot ou Statebybel wat aan die Jaspers-familie behoort het, het almal ‘n familie- of taalverband met die museum. Die bekende Peter Packeray, wat meer as vier dekades se ervaring in die herstel van uiters waardevolle boeke het, het die werk gedoen. Die Japers Bybel was die familiebybel van Dorothea Jaspers, die tweede vrou van die Genootskap van Regte Afrikaners mede-oprigter Gideon Malherbe, die SG du Toit Bybel (neef van ds SJ du Toit) het behoort aan een van die GRA lede en die Horak Bybel kan moontlik die bybel wees van die bekende Paarliet wie se gedrag aanleiding gegee het tot die Afrikaanse uitdrukking “Wat sê Horak?”
DF Malherbe in sy Spreekwoorde en verwante vorme van 1924 neem die spreekwoord op as Wat sê Horak (As dit maar waar is). Hy sê: ‘Op hierdie spreekwoordelike vraag wat blykbaar uit die Westelike Provinsie (Kaapstad en omstreke) oor die hele land gesprei het, word geen antwoord verwag nie, maar daarmee word eenvoudig iets betwyfel. By nader ondersoek is (sic) geblyk dat hierdie Horak, wat origens ‘n in ons land welbekende familienaam dra, ‘n historiese persoon of persone voorstel en dus nie onlegendaries is nie, soos beweer word. Die uitdrukking is ten minste 80 jaar oud volgens die getuienis van ’n baie bejaarde persoon.’ (In ’n voetnoot geïdentifiseer as ‘wyle mnr. GJ Malherbe Pêrel’ (sic)). ‘Daar is verskeie verhale in omloop omtrent ’n seker ou Horak, wat as uitgangspunt vir die spreekwoord kan beskou word. So verhaal ’n bejaarde persoon uit Wellington dat sy vader die betrokke Horak persoonlik geken het, en dat hy die gewoonte gehad het, as hom iets meegedeel word, om te sê: as dit maar waar is. Verder word verhaal van ’n sekere Horak wat bekend gestaan het weens sy ongelowige neiginge en wat meer as eenmaal uit die kerk gestap het sodra van die kansel iets gesê word waaraan hy twyfel of waarmee hy nie instem nie. Altwee enigsins vaag herinneringe het tot gemeenskaplike trek: ’n seker persoon met die naam van Horak wat twyfelsugtig was.’ Tot sover Malherbe.
Die feit agter dié spreekwoord is ongeveer ’n dekade gelede deur ’n nasaat van dié mnr. Horak aan my oorgedra en hy kon dit met vers en kapittel bewys. Die werklike toedrag van sake was as volg: Die uitdrukking het in die Paarl ontstaan. Die ou mnr. Horak het agtergekom dat die predikant Sondae sy preek so maak dat die hele gemeente besef dat dit op Horak en sy doen en late gemik is (waarskynlik meer op sy doen as op sy late). Mnr. Horak het dit natuurlik nie gelate aanvaar nie. Hy het dus Sondae by die kerkdeur gestaan en as die dominee iets beskuldigends sê, het hy gesê: As dit maar waar is! Naderhand het die mense as hulle iets betwyfel, eers gevra: Wat sê Horak? (Bron: Taaloord artikel – -Volksfigure ontmasker: Die Volkies, Ferreira, Dawid en Horak)
Bybels voor restourering
